Kiedy na ostatnich kartach Portretu damy Isabel Archer powraca do brzemiennego we wspomnienia zakątka ogrodu w Gardencourt, każdy z parkowych rekwizytów – ławka, ogromny trawnik – zdaje się przenosić ją kilkaset stron wcześniej. Jednak w powrocie tym tożsamość miejsca zostaje naruszona: rozłożysty buk zastępują dęby, gra światła przeradza się w słupy cienia, ławka, wcześniej bliska domu, zostaje od niego odsunięta. Na poziomie drgnień tego konkretnego tekstu daje się przeczuć nerw i sens literackiego powrotu, który nie będzie tożsamym powtórzeniem ani odwzorowaniem, lecz wydarzeniem w tekście.

Zamiarem niniejszej monografii jest zbadanie sensu powrotu w literaturze, rozumianego jak najszerzej: od powrotu do miejsc, w czasie, poprzez przywołania oraz trawestacje mitów i literackich toposów, po powroty stylistyczne wewnątrz utworu i nawiązania do konwencji. Przyświecać poszukiwaniom będzie przekonanie, że tak szeroko rozumiany powrót nie musi oznaczać zamkniętego cyklu w tekście, ale może stanowić przyspieszenie jego wewnętrznej mechaniki.