Jeżeli odczytując tytuł: Szpetne w sztukach pięknych, budzi się u Państwa skojarzenie z Historią brzydoty pod red. Umberto Eco, to jest ku temu powód. Niniejszy wolumin gromadzi prace podejmujące problem estetycznego wartościowania. Koncentruje się jednak na sztuce nowoczesnej i nie jest próbą syntezy. Złożone nań teksty służą wnikliwemu badaniu konkretnych przypadków z dziedziny sztuk pięknych (nierzadko również zajmują się ich związkiem z literaturą czy prasą).
Omawiany tom o pełnym tytule: „Szpetne w sztukach pięknych. Brzydota, deformacja i ekspresja w sztuce nowoczesnej” został przygotowany pod redakcją Małgorzaty Geron (UMK w Toruniu) i Jerzego Malinowskiego, a wydany przez krakowskie wydawnictwo Libron. Niech Państwa nie zwiedzie skromna szata graficzna tej książki. Zawiera ona pisma w najlepszym gatunku merytorycznym, a także mieści 95 starannie dobranych reprodukcji dzieł – dla ilustracji omawianych zagadnień. Mile byłem także zaskoczony przystępnym językiem prac i wykazanym przez autorów zrozumieniem, że nie każdy ich czytelnik musi być specjalistą z danej dziedziny.
Bardzo dobrym syntetycznym wprowadzeniem w tematykę jest tekst Mateusza Solińskiego „Pojęcie brzydoty – próba definicji”, gdzie autor zwięźle prezentuje historię rozumienia pojęcia brzydoty, datującą się aż po starożytność. Grono miłośników twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego i Jana Lebensteina z ciekawością zapozna się z opracowaniem dotyczącym szpetoty w ilustracjach malarza przygotowanych do opowiadań prozaika.

Tom mieści aż 39 prac i nie sposób wymienić tu ich wszystkich, ograniczę się więc do kilku:
– Aktualność brzydoty – aut. Mateusz Salwa
– Brzydota w graficznym reportażu miejskim Leopolda Lewickiego – aut. Katarzyna Kulpińska
– Propaganda antysemicka w prasie niemieckiej pierwszej połowy XX wieku – aut. Magdalena Maciudzińska
– Powojenne fotografie Zbigniewa Dłubaka a surrealistyczna kategoria „piękna konwulsyjnego” – aut. Marcin Lachowski
– Kiedy śmietnik staje się kolekcją – aut. Tomasz F. de Rosset
– A-/estetyczne – polityczne. Współczesne malarstwo europejskie wobec ideologii – aut. Anna Markowska.
– Poo art – o ocaleniu przed kiczem w sztuce współczesnej – aut. Anna Kwiatkowska-England
Tytuły pojedynczych prac mogą wydawać się nieco surowe, techniczne. Ale, tak jak wcześniej zaznaczyłem, to tylko pozory, a poszczególne teksty mieszczą również dobre wprowadzenie w prezentowany problem. Jestem pewien, że każdy humanista odnajdzie w tym ogromnie różnorodnym tomie choćby jedno studium, które będzie dla niego naprawdę cenne i bliskie jego zainteresowaniom.